Wat jij wilt weten over
Wat is stress?
Stress kan ik het beste omschrijven als een verzamelnaam voor de lichamelijke reactie die volgt op een geestelijke druk of spanning.
Geestelijke druk of spanning
Dagelijks ervaren we geestelijke druk of spanningen. Sommige ervaren we onbewust, maar in de meeste gevallen is dit wel duidelijk.
Denk maar eens aan een naderende deadline voor een project, een aankomende sollicitatie of een gevaarlijke situatie in het verkeer of in het bos.
Lichamelijke reactie
Op het moment dat we druk of spanningen ervaren, wordt in ons lichaam het natuurlijk overlevingsmechanisme geactiveerd.
Dit is een complexe aaneenschakeling van allerlei lichamelijke reacties die ervoor zorgen dat we in een alerte staat van paraatheid komen.
Eenvoudig uitgelegd:
Ervaar jij druk of spanningen? Dan gaan je bijnieren eerst het stresshormoon adrenaline aanmaken.
Adrenaline is beter bekend als het vecht-, vlucht- of bevrieshormoon en zorgt ervoor dat je:
- ademhaling versnelt
- je hart sneller gaat kloppen,
- je bloeddruk stijgt
- en de opgeslagen energievoorraad in jouw lichaam komt vrij voor meer energie
Je bent klaar om te vechten, vluchten of te bevriezen!
Duurt jouw stresssituatie langer? Dan maken je bijnieren ook het stresshormoon cortisol aan.
Cortisol versterkt je stressreactie en zorgt ervoor dat je het vluchten, vechten of bevriezen langer kan volhouden.
Adrenaline vs cortisol
Adrenaline geeft je dus een snelle, korte en krachtige energie. En cortisol is langzamer, maar geeft je wel een langdurige energie.
Na de (acute) stressreactie zal de adrenaline vanzelf weer afnemen en komt jouw lichaam weer tot rust.
Stress krijg je als je hart nee zegt
en je mond ja zegt.
Cortisol, dat in gezonde dosis altijd in het lichaam aanwezig is, blijft na de stressreactie langer in je lichaam.
Om ervoor te zorgen dat je cortisol niveau weer naar het normale niveau zakt, is het belangrijk dat je de juiste balans vindt tussen stress en herstel.
Gezonde stress – eustress
Stress! Het klinkt allemaal slecht en ongezond. Maar dat is zeker niet (altijd) waar. Om te overleven en te functioneren hebben we zelfs stress nodig.
Stress (de gezonde variant) zorgt er voor dat we in een staat van paraatheid komen, als er bijvoorbeeld een gevaar dreigt. Ook zorgt gezonde stress voor een extra dosis concentratie of motivatie, wanneer nodig.
Over het algemeen kan je zeggen dat ‘acute stress’ de gezonde variant is.
Acute stress wordt namelijk gekenmerkt door de korte duur van de stressperiode. De stressreactie komt ineens op (kan heftig zijn) en verdwijnt vrij snel daarna weer.
- je hartslag gaat weer naar beneden
- je ademhaling gaat terug naar normaal
- je voelt je spieren weer ontspannen
- de aangemaakte adrenaline verdwijnt uit je bloedcirculatie
- je cortisolniveau zakt weer naar een normaal niveau
En je lichaam heeft zich weer hersteld!
Positieve stress
Positieve stress ervaren wij wanneer we zenuwachtig worden of opgewonden worden bij de leuke dingen van het leven.
Denk maar aan de eerste dag van een verre reis, die belangrijke kampioenswedstrijd, het ‘ja-woord’ op jullie trouwfeest, het kopen van een huis en het krijgen van een promotie.
Positieve stress valt eigenlijk altijd onder de noemer ‘acute stress’. De positieve stress momenten zijn over het algemeen van korte duur en je lichaam kan zich weer snel herstellen en tot rust komen.
Negatieve stress
Een negatief- en acuut stressmoment kan voorkomen, op het moment dat je jezelf bij het koken flink in je vinger snijdt.
Of dat je even niet goed oplet bij het oversteken en er een auto vlak voor je neus voorbij raast. Er ontstaat dan ineens een stress reactie vanuit een negatieve gebeurtenis.
Omdat deze negatieve- en acute stressmomenten worden gekenmerkt door de korte duur en weer snel verdwijnen, zijn deze per definitie niet ongezond. Je lichaam kan zich namelijk weer snel herstellen.
Wil jij meer veerkracht ontwikkelen om (nog) beter met positieve en negatieve stress om te gaan? Dan is stressmanagement iets voor jou!
Ongezonde stress – distress
Chronische stress is ongezonde stress omdat je lichaam bij chronische stress langdurig, steeds terugkerend en aanhoudend (soms zelfs wel dagelijks!) in de stressmodus staat.
Chronische stress
Het gevaar bij chronische stress is dat jouw lichaam geen of veel te weinig momenten van rust en herstel kent. Hierdoor kan het stresshormoon cortisol niet meer zakken tot het normale en gezonde niveau.
En wanneer cortisol zich blijft opstappelen, blijft dit stresshormoon dus aanwezig in je lichaam.
Hierdoor blijft je lichaam maar ‘denken’ dat er een ‘stress situatie’ is. En zal je lichaam energie sturen naar de belangrijkste lichaamsfuncties om deze ‘stress situatie’ te overleven.
Deze energie haalt je lichaam tijdelijk weg van andere lichaamsfuncties en orgaanstelsels, die normaal gesproken in acute stress situaties even minder belangrijk zijn.
Zo heb jij tijdens een acute stress situatie jouw spijsverteringsstelsel of immuunsysteem even minder hard nodig.
Het gevaar van ongezonde stress
Maar wanneer bijvoorbeeld je lichaam voor een lange periode energie weghaalt bij je immuunsysteem, zal deze uiteindelijk verzwakken.
En een verzwakt immuunsysteem resulteert altijd in allerlei ongewenste ziekten en kwalen.
Haalt je lichaam de energie weg bij je spijsverteringsstelsel? Dan is de kans zeer groot dat dit uiteindelijk leidt tot gewichtstoename met een verhoogde kans op hart- en vaatziekte of suikerziekte.
Vandaag is de eerste dag
van de rest van je leven.
Er gebeurt natuurlijk nog veel meer in ons lichaam bij ongezonde- en chronische stress. Daar wil ik je met alle plezier meer over vertellen.
Maar voor nu is het voldoende dat je begrijpt dat met name cortisol een belangrijke rol speelt bij ongezonde chronische stress.
De oorzaak van stress
Stress ervaar je op het moment dat er ‘iets’ in jouw omgeving gebeurt en waar je lichaam op reageert.
Veel van deze momenten zijn tijdelijk (acute stress) en soms zelfs leuk en positief, zoals een ritje in de achtbaan.
Omdat deze momenten niet de oorzaak zijn van de negatieve stress zoals ik die bedoel, zal ik daar niet meer over vertellen.
Ik wil je vooral meenemen in de oorzaak van stress die langdurig aanhoudt, die chronisch is;
- waar je lichamelijke klachten van krijgt
- waar je slecht door slaapt
- waar je echt ziek van kunt worden
- waar je emotioneel van wordt
- en hinder ondervindt in jouw dagdagelijks functioneren.
Eenvoudig uitgelegd
Als je lichamelijke of geestelijke klachten ervaart als het gevolg van stress en spanningen, dan is ‘wat er met je gebeurt’ (jouw draaglast) niet in balans met ‘wat jij aankan’ (jouw draagkracht).
Laat ik het je uitleggen.
Aan de ene kant heb je de dingen die ‘met je gebeuren’. Deze gebeurtenissen (stressmomenten) hebben hun oorsprong in jouw omgeving, zoals; je werk, privé situatie, studie, relatie, financiën en gezondheid.
Aan de andere kant sta jij als persoon en ‘wat jij aankan’. En dit heeft te maken met jouw persoonlijkheid & gezondheid. Het zegt iets over hoe jij als persoon omgaat met stress en hoe jij stress voorkomt.
Gezondheid
Je zult begrijpen dat je met een goede lichamelijke gezondheid beter met stress situaties kan omgaan, dan wanneer je (te) weinig sport of beweegt, (te) weinig slaapt, niet voldoende ontspant, (te) veel en (te) vaak alcohol drinkt en (te) veel ongezond eet.
Hoe beter je voor jouw lichaam zorgt, hoe beter jouw lichaam dus met stress situaties kan omgaan.
Persoonlijkheid
En ook jouw persoonlijke eigenschappen zijn van invloed op ‘hoe’ jij omgaat met of reageert op de dingen die ‘met je gebeuren’.
- kan jij ‘dingen’ makkelijk los laten
- heb je een groot verantwoordelijkheidsgevoel
- heb je een positieve of negatieve mindset
- heb je voldoende zelfvertrouwen
- ben je perfectionistisch
- durf je ‘nee’ te zeggen
- vraag je om hulp
- of ben je prestatiegericht?
Allemaal persoonlijke eigenschappen, die mede bepalend zijn of en hoeveel stress jij ervaart.
Wil jij weten hoeveel invloed jouw persoonlijke eigenschappen op je (ongezonde) stresslevel heeft? Dan is stressmanagement iets voor jou!
Hoe herken ik stress?
Je lichaam geeft tientallen stresssignalen af, waardoor je gewaarschuwd wordt voor een (verhoogde) vorm van ongezonde stress. De stresssignalen kunnen zich uiten door een verandering in je lichaam, emoties, denkwijze of gedrag.
Lichaam:
- Hoofdpijn – Rugpijn – Spierpijn
- Zweten
- Verminderde eetlust
- Onverklaarbare vermoeidheid
- Slecht werkend spijsverteringsstelsel
- Minder goed werkend afweersysteem
Denken:
- Geen of moeilijk besluiten maken
- Veel piekeren
- Verlies van interesse in dingen
- Niet kunnen focussen of concentreren
- Vaak dingen zomaar vergeten
- Negatief zelfbeeld
Emotie:
- Heel ontevreden gevoel
- (snel) geïrriteerd zijn, prikkelbaar
- Abrupte stemmingswisselingen
- Huilen zonder redenen
- Verminderd zelfvertrouwen
- Angstig
Gedragsveranderende stresssignalen
Je psychische- & lichamelijke stresssignalen kunnen leiden tot een negatief gedachtenpatroon.
En omdat we altijd handelen op basis van onze gedachten, zorgt dit voor een (negatieve) verandering in je dagdagelijks gedrag.
Het kan zijn dat je zelf je gedragsveranderende stresssignalen niet herkent, grote kans dat jouw omgeving ze wel herkent! Dit zijn er enkele.
- Jezelf terugtrekken uit sociale contacten
- Meer kritiek leveren op andere
- Teveel eten & drinken
- Overmatig roken en gebruik van alcohol en koffie
- Bazig zijn
- Je naasten (zonder reden) afsnauwen
- Jezelf verwaarlozen
- Vaker en heftigere discussies en conflicten aangaan
- Snel prikkelbaar en geïrriteerd zijn
De beste gedachten krijgen pas de
ruimte als je stopt met denken.
Herken jij deze stresssignalen?
Raak dan niet meteen in paniek, maar kom wel direct in actie. Neem deze stresssignalen serieus!
Het zijn de belangrijkste alarmsignalen van je lichaam om aan te geven dat je niet in balans bent.
Hoe eerder jij hiermee aan de slag gaat, hoe minder kans je hebt dat je klachten verergeren en leiden tot spanningsproblemen, maag- en darmproblemen, nervositeit, depressie en burn-out.
Heb je enkele stresssignalen herkend? Dan is stressmanagement iets voor jou!
Van stress naar een burn-out
Jij kan jezelf in 3 stappen naar een burn-out helpen!
En misschien lijken 3 stappen niet veel of denk je dat dit heel snel gebeurt, maar niets is minder waar. Je kan jezelf jarenlang uitputten, vóórdat jouw lichaam aan de ultieme noodrem trekt, de burn-out!
Stap 1 – Stress
Stap 1 is de periode van ‘stress’. Je lichaam geeft allerlei stresssignalen af om aan te geven dat je eigenlijk al te lang, teveel ongezonde stress ervaart.
Wanneer je deze stresssignalen niet herkent of er niet mee aan de slag gaat, dan zullen jouw lichaam & geest de stresssignalen gaan versterken.
Je klachten zullen gaan verergeren, nemen toe in intensiteit en er komen andere ongemakken bij, zoals negatieve gedragsveranderingen.
Als je deze signalen weer lang genoeg negeert, kom je vanzelf in stap 2 terecht, namelijk ‘overspannenheid’.
En waar stressklachten al vervelend zijn, kan ik je vertellen dat de klachten die bij overspannenheid horen, vele malen erger zijn. Vaak zie je in deze fase dat er ook medische- of zelfs psychologische hulp nodig is.
Stap 2 – Overspannen
In deze fase wordt de overbelasting van jouw lichaam & geest steeds groter. Je lichaam staat praktisch de gehele dag onder spanning en in de stress modus en je omgeving merkt duidelijke gedragsveranderingen.
Als je bewust naar je lichaam & geest luistert, zal je merken dat de spanningsklachten toenemen. Je ervaart intense hartkloppingen, je bent vaker duizelig en voelt je machteloos.
Blijf je deze stress- en spanningsklachten ook negeren óf verandert de situatie niet die hiervoor zorgt? Dan beland je vanzelf in een burn-out.
Over het algemeen heb je officieel een burn-out, als jouw overspannenheid en bijbehorende klachten, langer dan 6 maanden duren.
Stap 3 – Burn-Out
Dit is de absolute noodrem van jouw lichaam! Vergelijk het maar eens met het volgende.
In je auto zit een waarschuwingslampje. En als deze aanspringt, wil de auto eigenlijk zeggen: ‘Breng me naar de autogarage, er is iets met me aan de hand.’
De reparatie of het onderhoud van de auto is nu nog relatief eenvoudig, goedkoop en kan snel gebeuren.
Negeer je het waarschuwingslampje (stresssignalen) én blijf je maar doorrijden, dan ontploft uiteindelijk de hele motor (burn-out).
Je hebt nu geen keus meer, je móet met de auto naar de garage. De reparatie is veel moeilijker geworden, kost veel meer geld én je bent je auto voor een langere tijd kwijt.
Je kan geleidelijk overgaan van ‘overspannenheid’ naar een ‘burn-out’. Maar dit kan ook gebeuren door middel van een onverwachte paniekaanval.
Deze gaat dan gepaard met zorgelijke hartkloppingen, overmatig zweten, overgeven, angsten, tot en met het moment dat je echt denkt dat je ter plekke sterft aan een hartaanval.
Je overspannenheid hoeft gelukkig niet altijd te eindigen in een burn-out. Als je maar regelmatig bewust naar je lichaam luistert, je stresssignalen serieus neemt én er mee aan de slag gaat.
Ben jij onderweg naar een burn-out?
Dan kan je met stressmanagement een burn-out voorkomen!
Heb ik stress
Er zijn online verschillende stresstesten te vinden die je helpen om een deel van het antwoord op deze vraag te vinden.
Je vult een vragenlijst in en aan de hand van je score kan je zien of je stress, druk of spanningen ervaart.
Gezien onze prestatiegerichte maatschappij en hectische agenda’s, ervaren we allemaal wel altijd een bepaald niveau van stress, druk of spanningen.
Iedereen die een online stresstest invult, zal daarom altijd wel een score behalen waaruit blijkt dat je stress ervaart.
Het moeilijke van het (h)erkennen van stress is wel dat de spanning en druk zich vaak heel langzaam opbouwen over een langere periode van je leven. En omdat de stress in je lichaam daarom geleidelijk opbouwt, ben je jezelf er vaak niet echt bewust van dat je lichaam stress heeft.
De stresssignalen die door je lichaam worden afgegeven, beginnen klein en onschuldig. Je kent het wel. Een beetje spierpijn, wat meer en vaker last van hoofdpijn, je slaapt de laatste tijd wat minder goed en je bent wat sneller geïrriteerd dan normaal.
En deze klachten koppel je (in het begin) natuurlijk niet aan stress, spanning of druk.
Geloof dat je het kan.
En je bent al op de helft!
Belangrijk is daarom ook, dat je regelmatig de tijd neemt om in een rustige omgeving (waar je niet gestoord kan worden) eens een half uur je ogen dicht te doen en jezelf de volgende vragen te stellen:
- Wat voel ik?
- Wat denk ik?
- Herken ik stresssignalen?
- Houd ik van mezelf?
Of voel eens welke emoties er naar boven komen als je denkt aan je agenda, je vriend(in), je werk, je nachtrust en of je in de ochtend vol energie wakker wordt en de dag makkelijk doorkomt.
Ben eerlijk tegen jezelf, je hoeft je voor niemand groot te houden!
En heb geen oordeel over de antwoorden die je vindt. Na een half uur kun je voor jezelf heel goed bepalen of jij op dit moment druk, spanningen of stress ervaart.
Daarna is het aan jezelf om in te vullen of dit tijdelijk is en of er op zeer korte termijn zicht op minder stress is. Zijn er heel veel onderwerpen die al lang sluimeren en komt er voorlopig geen einde aan?
Dan moet je echt in actie komen en is stressmanagement echt iets voor jou!
Wat te doen tegen stress?
Het is heel belangrijk, dat wanneer je stress, druk of spanningen ervaart of je de stresssignalen herkent, dat je tijdig aan de rem trekt.
Doe je dit niet of niet voldoende? Dan kan deze stress in de komende periode (en dat kan jaren duren) overslaan naar overspannenheid en zelfs eindigen in een burn-out.
Ervaar je nu veel klachten of ben je bang dat er iets ernstigs is? Maak dan altijd even een afspraak met je eigen huisarts.
En natuurlijk ben ik er, als adem, stress & burn-out coach, ook voor jou. Wil je je ongezonde stress verminderen, meer rust in je hoofd en een burn-out voorkomen?
Aanvragen EERSTE AFSPRAAK
Stressmanagement start altijd met een eerste mindset meeting. Deze is;
- buiten in de natuur
- duurt één uur
- kost 75euro
Dus wil jij ook;
- mínder stress, spanningen en angsten
- meer rust in je hoofd
- en een burn-out vóórkomen
Vul dan onderstaand formulier in en ik bel je binnen 24uur om je eerste mindset meeting in te plannen!
"*" geeft vereiste velden aan
Volg mij ook op social
